Όταν οι άρχοντες αθετούν τις υποσχέσεις τους

Όταν οι άρχοντες αθετούν τις υποσχέσεις τους

Γράφει ο Φώτης Μιχαήλ

Η εκπλήρωση των υποσχέσεων, για έναν άρχοντα, είναι ίσως η πιο ασφαλής οχύρωση της αξιοπιστίας  του απέναντι στο λαό. Εντούτοις, το φαινόμενο να αθετούνται από μέρους των αρχόντων οι υποσχέσεις και να ποδοπατούνται  τα ’’συμβόλαια τιμής’’ με τους αρχόμενους,  όχι μονάχα δεν είναι σπάνιο, αλλά είναι σταθερό χαρακτηριστικό όλων των εποχών. Είναι τακτική πολιτικής συμπεριφοράς γνωστή και εφαρμοσθείσα από τότε,  που οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε πόλεις και κράτη και ανέδειξαν τις πρώτες ηγεσίες τους, και συνεχίζεται, δυστυχώς, μέχρι και σήμερα.

Ο Μέγας Αλέξανδρος  με την λαμπρή του προσωπική μαρτυρία επιβεβαιώνει, ότι η αθέτηση της πίστης για έναν ηγέτη είναι η πιο αισχρή ανομία. Κάποια στιγμή, ο Παρμενίων, ο φημισμένος στρατάρχης του, τον προέτρεπε να κάνει κάτι αντίθετο από την πίστη και από το σωστό, λέγοντάς του: Αν εγώ ήμουν Αλέξανδρος, θα το έκανα.  Και ποια ήταν η απάντηση του Αλεξάνδρου; Κι εγώ θα το έκανα, αν ήμουν Παρμενίων.

Στο έργο του Νικόλαου Μαυροκορδάτου ’’Πολιτικόν θέατρον’’(*) διαβάζουμε: ’’Χωρίς την αξιοπιστία, δηλαδή χωρίς την βάση της δικαιοσύνης, τι άλλο είναι το βασίλειο από ένα μεγάλο και Δημόσιο λησταρχείο’’; Αυτό το είχε αντιληφθεί ο Σταγειρίτης Αριστοτέλης, γι’ αυτό μεταξύ των άλλων παραγγελμάτων, που άφησε στον βασιλιά Αλέξανδρο, ως δάσκαλός του, ήταν και η τήρηση του λόγου. Πρόσεχε, του έλεγε, μην παραβείς την υπόσχεση, που έδωσες, διότι αυτό ούτε στους απίστους δεν αρμόζει.

Είναι όντως άτιμο και αισχρότατο, να παραβιάζει ο άρχοντας τις υποσχέσεις, που έδωσε κάποτε. Γι’ αυτό και ο Αλκιβιάδης, ο περίφημος  εκείνος στρατηγός των Αθηναίων, ομολογούσε συχνά, ότι κάθε φορά που συναντούσε τον Σωκράτη, γινόταν κατακόκκινος από την ντροπή, διότι δεν ήταν καθόλου  συνεπής στις υποσχέσεις, που του είχε δώσει.

Ο Λυκούργος, ο μέγας νομοθέτης της Σπάρτης, υποστήριζε ότι όχι μονάχα στα έργα της ειρήνης, αλλά ακόμα και στον πόλεμο απέναντι στους εχθρούς, η απάτη συνιστά ατιμία και ένδειξη μικροψυχίας. Γι’ αυτό και θεωρούσε αναξία επαίνου την μάχη εκείνη, στην οποία δεν κυριαρχούσε η αρετή και η πολεμική ετοιμότητα, αλλά το ψεύδος και η απάτη.

Στο ’’Πολιτικό θέατρο’’ του Νικόλαου Μαυροκορδάτου διαβάζουμε και το εξής σχετικό: ’’Αρμόζει εδώ κι εκείνο, που αναφέρει ο Σενέκας για τον Νέρωνα. Σε μια φιλική συζήτηση είπε ο βασιλιάς: Το ξίφος προστατεύει τους πρίγκιπες. Όχι, απήντησε αμέσως ο Σενέκας, τους προστατεύει περισσότερο η πίστις, δηλαδή η εκπλήρωση των υποσχέσεών τους. Τώρα όμως, στους καιρούς μας, περισσότερο υπολογίζεται η απάτη και τιμάται η υποκρισία, παρά η τήρηση της πίστεως και του λόγου’’.

Ο Κικέρων, ο γνωστός Ρωμαίος φιλόσοφος, γράφει: ’’Με δυο τρόπους γίνεται η αδικία, ή με την βία ή με την απάτη. Η απάτη είναι γνώρισμα της αλεπούς και η βία του λιονταριού. Τόσο η απάτη όσο και η βία είναι ξένα προς τον άνθρωπο. Από τις δυο, όμως, περισσότερο αξιομίσητη είναι η απάτη’’. Εναντίον αυτής της συνετής γνώμης, τι θα μπορούσε να πει ο κάθε τυχόν δυσσεβής πολιτικός της εποχής μας;

Δανειζόμαστε κάτι ακόμα από το ’’Πολιτικό θέατρο’’ του Μαυροκορδάτου και με αυτό κλείνουμε: ’’Αυτό και μόνον παρακαλώ τον Κύριο και παρακαλώ και τους Ορθοδόξους Ηγεμόνες, να προτιμούν μάλλον την ακρόαση της σοφίας του Θεανθρώπου Λόγου, παρά αυτά τα σοφίσματα του διαβόλου, που τους καταγκρεμίζουν στα βάραθρα του άδου. Διότι οι δυνατοί θα έχουν μεγάλες τις τιμωρίες στην γέεννα του πυρός. Αλλά, αν ποθείτε, ώ Ηγεμόνες, να γνωρίσετε εμπράκτως αυτά που λέχθηκαν, σκεφθείτε εκείνους τους βασιλείς, που ήταν και λιοντάρια και αλεπούδες και θα δείτε, ότι η μεν ζωή τους ήταν γεμάτη κινδύνους και θλίψεις, το δε τέλος τους γεμάτο δειλία και τρόμο.

Με σταθερή λοιπόν πίστη, ώ Ηγεμόνες, και με αγάπη ειλικρινή θα συνεργάζονται όλοι μαζί σας, εάν απορρίπτοντας τον δόλο και την απάτη, αντλείτε το θάρρος σας μόνον από τον Θεό και στρέφετε προς Αυτόν μόνον την ελπίδα σας, διότι ’’εάν μη Κύριος φυλάξη πόλιν, εις μάτην ηγρύπνησεν ο φυλάσσων’’.

_______________________________________________

(*)  Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος υπήρξε ένας από τους διασημότερους Έλληνες λογίους επί τουρκοκρατίας. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1670. Διακρίθηκε για την οξύνοια του πνεύματος και την ευρυμάθειά του. Διορίσθηκε ηγεμόνας της Μολδαυΐας και αργότερα της Βλαχίας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ίδρυση Ελληνικών Σχολείων στις παραδουνάβιες χώρες. Το έργο του ’’Πολιτικόν θέατρον’’ εκδόθηκε για τελευταία φορά το 1992 από τις Εκδόσεις Ο.Χ.Α. Λυδία.