Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος ο Β΄ (κατά κόσμον Θεμιστοκλής Χατζησταύρου) γεννήθηκε στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας το 1880. Γονείς του ο Σταύρος Χατζησταύρου και η Κυριακή Πέρρου, απόγονος της οικογενείας Πετρ. Μαυρομιχάλη.
Αριστούχος του Πυθαγορείου Γυμνασίου και στη συνέχεια της Ιερατικής Σχολής Χάλκης, χειροτονήθηκε Διάκονος το 1902 από τον Μητροπολίτη Δράμας και στη συνέχεια Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης, Χρυσόστομο Καλαφάτη.
Δράση στη Μακεδονία και μεταπτυχιακές σπουδές (1902-1908)
Ως αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, στη Δράμα, έπαιξε
αποφασιστικό ρόλο στον ξεσηκωμό της Ανατολικής Μακεδονίας. Μετά το
θάνατο του Παύλου Μελά,
ανέλαβε μυστικές επαφές με την Αθήνα, για τη δημιουργία της τοπικής
Επιτροπής Αμύνης και την οργάνωση ένοπλης δράσης. Για τη δράση του αυτή
καταδικάστηκε, ερήμην, σε φυλάκιση 4 ετών από το Τουρκικό Στρατοδικείο
Θεσσαλονίκης. Φυγαδεύτηκε με τη βοήθεια του Πατριαρχείου, και ακολούθησε
μεταπτυχιακές σπουδές στη Λοζάννη απ’ όπου επανήλθε το 1908, μετά την
επανάσταση των Νεοτούρκων και τη γενική αμνηστία.
Δράση στη Μικρά Ασία (1909-1922)
Επίσκοπος Τράλλεων (1910-1913)
Χειροτονήθηκε επίσκοπος της Παλαιάς Ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Τράλλεων με το όνομα Χρυσόστομος και παρέμεινε στη Σμύρνη, όπου είχε φιλανθρωπική και ποιμαντική δράση. Εξέδωσε το περιοδικού «Ιερός Πολύκαρπος» που έμεινε στην ιστορία του εκκλησιαστικού τύπου.Μητροπολίτης Φιλαδελφείας (1913-1921)
Εξελέγη Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, περιοχής όπου κυριαρχούσε ο Τουρκικός Εθνικισμός και όπου οι Έλληνες, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, μιλούσαν τουρκικά. Με στόχο τη διατήρηση της ελληνικότητας των κατοίκων ίδρυσε, υπό συνθήκες διωγμών, οικοτροφείο για Έλληνες μαθητές όλων των βαθμίδων για το οποίο κατήρτισε, σε συνεργασία με τους δασκάλους, αναλυτικά προγράμματα. Εξέδωσε το περιοδικό «Ο Άγγελος της Φιλαδέλφειας».Στην αρχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν, για να αλλοιώσουν την κατανομή των πληθυσμών, οι Τούρκοι μετέφεραν στην ενδοχώρα Έλληνες των παραλίων υπό συνθήκες διωγμού, παρενέβη απειλώντας να καταγγείλει τις τουρκικές ωμότητές στην Δύση. Καταδικάστηκε από τους Τούρκους ερήμην εις θάνατον, με κατασκευασμένες κατηγορίες. Η εκτέλεση της ποινής απετράπη με παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Εκλήθη συνοδικός στην Κωνσταντινούπολή από τον Πατριάρχη Γερμανό Ε' και ως πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης, περιόδευσε σε Θράκη και Μικρά Ασία, κατέγραψε την έκταση των διωγμών κι έκανε διαβήματα προς την Ελληνική κυβέρνηση. Εξέδωσε το επιστημονικό θεολογικό περιοδικό «Νέος Ποιμήν».
Κατά την Ελληνική προέλαση, το 1919, μεσολάβησε στον Ύπατο Αρμοστή Στεργιάδη υπέρ των αμάχων Τούρκων αλλά και των εμπλεκομένων στους διωγμούς πασάδων, παρά τις σφαγές των Ελλήνων του Αϊδινίου, μεταξύ των οποίων και η άμεση οικογένειά του. Μετά την ανάκτηση του Αϊδινίου από τους Έλληνες, ως τοποτηρητής της εκεί Μητροπόλεως, αγωνίστηκε για την ανασυγκρότηση της πόλης κι οργάνωσε τους αμάχους που με δικό του επιτελικό σχέδιο, απέκρουσαν επί τρία ημερονύχτια επίθεση Τσετών. Για τη δράση του αυτή, του απενεμήθη ο Πολεμικός Σταυρός Γ' τάξεως, με πρόταση της Ι’ Μεραρχίας.
Μητροπολίτης Εφέσου 1922
Διαβλέποντας τον κίνδυνο από τον κάματο του Ελληνικού στρατού και τις δραστηριότητες του Κεμάλ, άρχισε να εξοπλίζει τους αμάχους. Τον πρόλαβε δυστυχώς η υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού. Συνεργάστηκε με το Μητροπολίτης Σμύρνης στην περίθαλψη προσφύγων που συνέρεαν από παντού και βρισκόταν μαζί του όταν τον παρέλαβε η άμαξα του Νουρεντίν που τον οδήγησε στη σφαγή. Ενώ η Σμύρνη καιγόταν, έφθασε κυνηγημένος στο σπίτι του Άγγλου Ναυάρχου και τον έπεισε να διαθέσει πλοία για την απομάκρυνση των αμάχων, παρά τις αντίθετες εντολές που είχε άνωθεν. Επιβίβασε τους μισούς από τους Έλληνες ιερείς κι επέστρεψε να παραλάβει τους υπολοίπους, αλλά τους βρήκε σκοτωμένους.Δράση στην Ελλάδα (1922-1968)
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-1924)
Ως Αποκρισάριος του Πατριαρχείου στην Αθήνα αγωνίστηκε για την περίθαλψη των προσφύγων. Με εντολή της Ελληνικής Κυβέρνησης συνέταξε έκθεση για τις τουρκικές ωμότητες, την οποία χρησιμοποίησε ο Βενιζέλος για να ανατρέψει τους ισχυρισμούς των Τούρκων ότι δε βιαιοπράγησαν. Του προτάθηκε η μητρόπολη της υπό Ιταλική κατοχή Ρόδου, αλλά αρνήθηκε λόγω των απαράδεκτων όρων των Ιταλών. Ανέλαβε για λίγο τη Μητρόπολη Βεροίας-Ναούσης, όπου είχε πολύπλευρη δράση.Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου (1924-1962)
Μετετέθη στην νεοσύστατη Μητρόπολη Φιλίππων και Νεαπόλεως. Ο λαός της Καβάλας, ανάμεσά τους παλαιοί του σύντροφοι Μακεδονομάχοι, τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό. Στην περιοχή βρίσκονταν 45000 πρόσφυγες που για την περίθαλψή τους κινητοποίησε ιδρύματα κι οργανισμούς. Ίδρυσε τη Χριστιανική Εστία όπου οργάνωσε ένα ενεργό μορφωτικό κέντρο, με αίθουσες διαλέξεων, βιβλιοθήκη, σύγχρονα εποπτικά μέσα, σχολή ιεροψαλτών κλπ. Έκανε ομιλίες και κάλεσε διακεκριμένους επιστήμονες για διαλέξεις. Έχτισε ναούς, σχολεία, οικοτροφεία γηροκομεία ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη συγγραφή επιστημονικών έργων κι εξέδωσε το περιοδικό «Ο Απόστολος Παύλος».Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο πρωτοστάτησε στην ενίσχυση του μετώπου και οργάνωσε στα μετόπισθεν τάγματα εθελοντών. Το «Παράρτημα Πληροφοριών και Διευκολύνσεων» της Μητρόπολης βοήθησε οικογένειες στρατευμένων. Περιόδευσε σε χωριά και μονάδες στρατού που ξεκινούσαν για το μέτωπο και παρενέβη για την σωτηρία νεαρών στρατιωτών από το εκτελεστικό απόσπασμα. Ως πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού Καβάλας, είχε φροντίσει εγκαίρως για την εκπαίδευση εθελοντριών που πλαισίωσαν πολεμικά νοσοκομεία.
Μετά τη γερμανική κατάκτηση ήρθαν στη Μακεδονία παλαιοί κομιτατζήδες που υπό καθεστώς τρομοκρατίας υπήγαγαν τις περιοχές σε Βουλγαρικές Μητροπόλεις. Στην Καβάλα τοποθετήθηκε Βούλγαρος αρχιερατικός επίτροπος. Ό,τι θύμιζε Ελληνική διοίκηση καταστράφηκε. Από την Αθήνα βοήθησε τους ιερείς του και φρόντισε για το σταμάτημα της βίαιης αλλαγής της υπηκοότητας του πληθυσμού. Μετείχε στη σύνοδο που επανέφερε τον εξόριστο Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό και συχνά χρησιμοποιήθηκε λόγω της γλωσσομάθειας και της διπλωματικής του εμπειρίας, σε επιτυχείς αποστολές προς τις αρχές κατοχής. Διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Οργάνωση Χριστιανικής Αλληλεγγύης (ΕΟΧΑ), με πρωταγωνιστές εθελοντές, 2000 μόνο στην Αθήνα, που βοήθησαν απόρους, φυλακισμένους και πεινασμένα παιδιά. Βοήθησε ενεργά τις αντιστασιακές οργανώσεις. Ειδοποιημένος από ανώνυμο τηλεφώνημα για επικείμενη έρευνα της Γκεστάπο, πρόφθασε να κρύψει τα ενοχοποιητικά στοιχεία αλλά έμεινε έκτοτε υπό συνεχή παρακολούθηση.
Με την απελευθέρωση επέστρεψε στην Μητρόπολή του, όπου βρήκε τα πάντα λεηλατημένα. Τη Χριστιανική Εστία εντελώς κατεστραμμένη, ιερείς διωγμένους και κάποιους νεκρούς. Ξανάχτισε και ενθάρρυνε. Η Μητρόπολη ήταν ανοιχτή για όλους. Στη Μητρόπολη Φιλίππων & Νεαπόλεως προσαρτήθηκε, το 1953, η Θάσος. Με ενέργειές του καλύφθηκαν τα κενά της κατοχής σε ιερείς και χτίστηκαν κατοικίες για τους εφημέριους δίπλα στους ναούς. Χτίστηκε επίσης το μοναστήρι του Αγίου Σίλα. Στις ενορίες οργανώθηκαν ευκίνητες δραστήριες ομάδες, οι Αδελφότητες. Μία από αυτές ενήργησε να χτιστεί παρεκκλήσιο στις φυλακές Καβάλας και βοηθούσε τους αποφυλακιζόμενους. Κάλυπταν τα έξοδα απόρων επιτόκων, ενώ αδελφές του Ερυθρού Σταυρού περιέθαλπαν γέροντες.
Οργάνωσε στην Καβάλα συλλαλητήριο για την Κύπρο όπου εκφώνησε ενθουσιώδη λόγο. Στην ΙΓ' σύνοδο της Ιεραρχίας έκανε εισήγηση για την Οικουμενική Κίνηση και για τους Ρόταρυ. Το 1960, με πρωτοβουλία εκπροσώπων του λαού, εορτάστηκαν στην Καβάλα τα 50 χρόνια Αρχιεροσύνης του. Παρευρέθηκαν εκπρόσωποι Ορθοδόξων Εκκλησιών, Μητροπολίτες, Υπουργοί, Βουλευτές, πλήθος κόσμου. Του απενεμήθησαν μετάλλια και παράσημα. Ο Δήμος ονόμασε μία λεωφόρο «Μητροπολίτου Χρυσοστόμου».
Προήδρευσε στην Α' Πανορθόδοξη Συνάντηση της Ρόδου για τον καθορισμό των θεμάτων της Μεγάλης Συνόδου της Εκκλησίας λόγω της πλούσιας διεθνούς εμπειρίας του (Οικουμενικό Πατριαρχείο 1918, Αλεξάνδρεια 1928, Φανάρι 1959, Μόσχα, Βουλγαρία, Βελιγράδι, Ελσίνκι).
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος (1962-1968)
Εξελέγη σχεδόν παμψηφεί από τη Σύνοδο της Ιεραρχίας, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Θεοκλήτου και την παραίτηση του διαδόχου του, Ιακώβου, για να ηγηθεί μίας Εκκλησίας σε δεινή κατάσταση. Την εκλογή υποδέχτηκε ο λαός με παραλήρημα χαράς και με κραυγές «Άξιος». Ο τύπος αναφέρθηκε με ενθουσιασμό τον καινούριο Αρχιεπίσκοπο. Στον ενθρονιστήριο λόγο του αναφέρθηκε στους κρίσιμους τομείς της εκκλησίας: Μόρφωση, μισθοδοσία, συνταξιοδότηση κλήρου. Σχέση Ορθοδόξων και ξένων Εκκλησιών. Ένωση των Εκκλησιών. Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Καταστατικός Χάρτης Εκκλησίας. Διεύρυνση έργου Αποστολικής Διακονίας. Οικοδόμηση Συνοδικού Μεγάρου. Εξασφάλιση του υπερεκατονταετούς αρχείου της Εκκλησίας. Εφημεριακό. Κατηχητικά. Ανάπτυξη του ΟΔΕΠ. Εκκλησιαστικό Κτηματολόγιο. Βυζαντινή μουσική στους ναούς. Εκσυγχρονισμός κηρυγμάτων. Τυποποίηση εκκλησιαστικών τελετών Κατάρτιση Μοναστηριακών κανονισμών. Οργάνωση υπηρεσιών Συνόδου και Ιεραρχίας. Ταξινόμηση-Διατήρηση αρχείου της Συνόδου. Νομοθεσία Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων. Κωδικοποίηση Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας.Το αρχιεπισκοπικό του έργο υπήρξε πολύπλευρο, παρότι η πολιτική κρίση και το Απριλιανό πραξικόπημα εμπόδισαν την ολοκλήρωση του. Αφορούσε:
- Τη διοίκηση της Εκκλησίας: Ενέργειες για θέσπιση Νέου Καταστατικού Χάρτη. Ενεργοποίηση εκκλησιαστικών οργανισμών. Δραστηριοποίηση της Ιεράς Συνόδου για διάφορα θέματα. Εκλογή μητροπολιτών.
- Τα εφημεριακά προβλήματα: Μικρή βελτίωση μισθών, εξασφάλιση υγειονομικής περίθαλψης των ιερέων. Ποιμαντικές ενασχολήσεις: Χωρισμός των Ναών σε τομείς, με επικεφαλής βοηθούς Επισκόπους. Τήρηση λειτουργικής τάξης και παράδοσης. Προσωπική επίσκεψη σε όλους τους ναούς. Επαναφορά της βυζαντινής μουσικής στις ακολουθίες. Φιλανθρωπικό έργο. Επισκέψεις σε φυλακές και ιδρύματα. Εορτασμός της Χιλιετηρίδας του Αγίου Όρους και μεταφορά στην Αθήνα της Εικόνος «Άξιον Εστί» και του Τιμίου Ξύλου.
- Αγώνες για την Ορθοδοξία: Διαφωνία με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα για την εσπευσμένη και χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την Ελληνική Εκκλησία αποστολή παρατηρητών στην Β' Σύνοδο του Βατικανού.
Πέθανε μετά ολιγοήμερη ασθένεια, στις 9 Ιουνίου 1968, Κυριακή της Πεντηκοστής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου