ΠΟΙΑΙ ΗΣΑΝ ΑΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ;

[Ἁγίου Νεκταρίου]

Αἱ κυριώτεραί εἰσιν αἱ ἐξῆς:

α') Ἡ τοῦ Σίμωνος τοῦ μάγου,

β') τῶν Ἑβιωνιτῶν Ἰουδαϊζόντων Χριστιανῶν, τηρούντων τὸ Σάββατον, τὴν περιτομὴν καὶ ἄλλας ἰουδαϊκὰς διατάξεις, καὶ ἀρνουμένων τὴν Θεότητα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

γ') Ἡ τῶν Γνωστικῶν, τῶν φρονούντων, ὅτι ἡ γνῶσίς ἐστιν μείζων τῆς πίστεως, καὶ θεωρούντων τὸν Ἰησοῦν ὡς ἕνα τῶν αἰώνων τῶν προελθόντων ἐκ τοῦ Θεοῦ.

δ') Τῶν Μοντανιστῶν, τῶν ἀκολούθων τοῦ Φρυγὸς Μοντανοῦ πρῴην ἱερέως τῆς ἐν Φρυγίᾳ θεᾶς Κυβέλης, τοῦ κηρύττοντος ἑαυτὸν «παράκλητον τὸν μέλλοντα νὰ συντελέσῃ τὸ ἔργον τοῦ Χριστοῦ (ἀπὸ τοῦ 150 Μ.Χ.).

ε') Ἡ τῶν Μανιχαίων, τῶν ἀκολούθων τοῦ Μάνεντος, μάγου ἐξορίστου ἐκ Περσίας κατὰ τὸν δ' αἰώνα· ἦτο κράμα Γνωστικῶν κακοδοξιῶν καὶ περσικῶν μυθολογημάτων· ἐδέχετο δύο ἀρχὰς ἰσοπάλους τὴν τοῦ φωτὸς καὶ τὴν τοῦ σκότους καὶ ἐφρόνει περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἦτο ἕν τῶν φωτεινῶν ὄντων.

στ') Οἱ Μοναρχικοὶ ἢ Σαβελλιανοὶ ἀπὸ Σαβελλίου πρεσβυτέρου Πτολεμαΐδος (250-260 μ.Χ.)· οὗτοι ἐδόξαζον, ὅτι ὁ πατὴρ ὁ υἱὸς καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα εἰσι τρία διάφορα ὀνόματα ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὁ ὅρος πατήρ ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς τὸ ἕν τοῦτο πρόσωπον, ἐν τῇ ἀκατανοήτῳ μεγαλειότητι καὶ τῇ ἀπολύτῳ αὐτοῦ κυριαρχίᾳ θεωρουμένῳ, ὅτι ὁ ὅρος υἱός ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς τὸ αὐτὸ πρόσωπον, ὅταν θεωρῆται ὡς ἀποκαλύπτον ἑαυτὸ καὶ ἐνσαρκωθὲν καὶ κατοικῆσαν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ὁ δὲ ὅρος ἅγιον πνεῦμα ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς αὐτό, ὅταν ἐννοῆται ὡς ἐνεργοῦν κατ' εὐθεῖαν ἐπὶ τῶν πλασμάτων ἐν τοῖς ἔργοις τῆς δημιουργίας, τῆς προνοίας ἢ τῆς χάριτος.

ζ') Ἡ τῶν Ἀρειανῶν ἀπὸ Ἀρείου πρεσβυτέρου Ἀλεξανδρείας. Οὗτοι ἐδογμάτιζον (περὶ τὸ 318 μ.Χ.),  ὅτι τὸ δεύτερον πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐστὶ κατώτερον τοῦ πρώτου προσώπου καὶ ὅτι ἐστὶ κτίσμα αὐτοῦ.

η') Ἡ τῶν Μακεδονιανῶν ἢ Πνευματομάχων, ἀπὸ Μακεδονίου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως (341-360 μ.Χ.)· οὗτοι ἔλεγον, ὄτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιόν ἐστιν κτίσμα καὶ διάκονος τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ.

θ') Ἡ τῶν Πελαγιανῶν ἀπὸ τοῦ Πελαγίου πρεσβυτέρου· οὗτοι ἠρνοῦντο τὴν εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος μετάδοσιν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος (413 μ.Χ.).

ι') Ἡ τῶν Νεστοριανῶν ὑπὸ Νεστορίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (428-431)· οὗτοι διεχώριζον ἀποτόμως τὰς δύο ἐν Χριστῷ φύσεις καὶ ἠρνοῦντο τὴν πλήρη ἔνωσιν αὐτῶν παραδεχόμενοι ἀπλῆν συνάφειαν αὐτῶν.

ια') Ἡ τῶν Μονοφυσιτῶν ἢ Εὐτυχιανῶν ἀπὸ τοῦ Εὐτυχοῦς ἀρχιμανδρίτου Κωνσταντινουπόλεως· οὗτοι κατ' ἀντίθεσιν πρὸς τοὺς Νεστοριανοὺς ἐδίδασκον, ὅτι ἐν τῷ Ἰησοῦ Χριστῷ μία μόνη φύσις ὑπάρχει (451 μ.Χ.).

ιβ') Ἡ τῶν Μονοθελητῶν προελθοῦσα ἐκ τῆς Μονοφυσιτικῆς αἱρέσεως. Οὗτοι ἐδογμάτιζον μίαν ἐν τῷ Ἰησοῦ Χριστῷ θέλησιν. καὶ

ιγ') Ἡ τῶν Εἰκονομάχων ἢ Εἰκονοκλαστῶν. Ταύτης τῆς αἱρέσεως αἱρεσιάρχης ὑπῆρξεν ὁ Αὐτοκράτων Λέων ὁ γ'. ὁ ἐπικληθεὶς Εἰκονομάχος (726-878 μ.Χ.).

(Ἴδε σ. π. ΣΤ'). [ἐδὼ παραπέμπει ὁ Ἅγιος σὲ ἐκτενεστάτη σημείωση ἀρκετῶν σελίδων στὸ πίσω μέρος τοῦ βιβλίου του]